İstanbul'un İşgali ve Amerika

İşgal kuvvetlerince kurşuna dizilen bir Türk

16 Mart 1920 ,düşmanların imparatorluğun başkenti İstanbul'a Fatih'in fethinden sonra ilk kez ayak bastığı tarih.İstanbul salı sabahı işgal edilmiş bir şehir olarak uyandı.Fransız ,İtalyan ve İngiliz düşman kuvvetleri bütün devlet binalarını ve karakolları denetim altına aldılar. Meclisi basarak milletvekillerinin bir kısmını tutuklayıp, bir kısmını sürgüne gönderdiler.

Peki işgalde ABD'nin konumu neydi ? Amerika işgale İtilaf Devletleri'nden olduğu halde askeri ile katılmamıştı.Ancak ABD Başkanı Wilson bu işgali onaylamakla kalmıyor İstanbul'un Türklerin elinden alınmasında ısrar ediyordu.Wilson'un bu politikasının sebebi Senato'ya göndermiş olduğu, Ermenistan mandası hakkındaki Harbord Raporu'nun olumsuz niteliğinin rol oynadığı belirtilmiştir.Bilindiği gibi Harbord Raporu, Ermenistan mandasından değil, İstanbul dahil bütün Türk toprakları üzerinde bir Amerikan mandasından söz ediyor, fakat bunun maliyetinin de, beş yıl için 757 milyon Dolar olacağını ve 59.000- 200.000 kişilik bir Amerikan kuvvetine ihtiyaç göstereceğini belirtmekteydi. General Harbord, Ermenistan üzerinde bir Amerikan mandası tavsiye etmekten kaçınmıştı. Bu da ABD Başkanı Wilson'ın işgale destek vermesine sebeb olmuştu.Hatta Atatürk , işgal günü ABD meclis başkanı va Dış İşleri Bakanına da protesto telgrafı göndermiştir.Bu telgrafta Atatürk, İstanbul'un işgalini "yirminci yüzyıl uygarlık ve insanlığının kutsal saydığı bütün ilkelere, hürriyet, milliyet, vatan duygusu gibi, bugünkü insan topluluklarının temeli olan bütün ilkelere ve bu ilkeleri ortaya koyan insanlığın genel vicdanına indirilmiş" bir yumruk olarak nitelemekteydi.(1)

Yine işgal kuvvetlerinin Montros mütarekesinden sonra Dolmabahçe Sarayı'na namlularını yönelttikleri herkesçe bilinir.Ancak bu savaş gemilerinin arasında tam 5 adet Amerikan savaş gemisinin de bulunduğu çokca dile getirilmez.(2)

Anlaşıldığı üzere Türkiye'nin , Milli Mücadele'de karşısında sadece İngiltere,Fransa,İtalya,Yunanistan gibi devletler yoktu.ABD de o günlerde bizlere karşı silahla olmasada savaştı.Bunun bir diğer örneğini İzmir'in işgalinde görülüyor.Yunanistan’ın işgalinden 4 gün önce, ABD filosu öncülüğünde, farklı büyüklük ve türlerden oluşan savaş filosu İzmir limanına geldi.Hulki Cevizoğlu konu ile ilgili kitabında 1919’da ABD’nin Türkiye’yi Yunanistan ile işgal et(tir)diği gerçeğini dile getirmiştir.



(1)İngiliz Belgelerinde İstanbul'un İşgali (16 Mart 1920) , Fahir ARMAOĞLU,
Belleten, Cilt: LXII, Sayı: 234, Ağustos 1998
(2)1919'un Şifresi, Hulki CEVİZOĞLU,Ceviz Kabuğu Yayınları,İstanbul 2007