Kapitalizm

Özel teşebbüse ve kazanç yollarının aranması ilkesine dayanan ekonomik sistemdir. Kapitalizm, önce İngiltere'de, daha sonra Almanya ve Fransa'da ilk fabrikaların kurulmasıyla sonuçlanan XIX. yy. sanayi devrimine bağlanır. Fabrikaların kurulmasıyla bazı üretim kesimlerinde, sözgelimi dokuma sanayiinde, elemeği yerini makinelere bırakmış ve iflâsa sürüklenen elsanatçısı ya yok olup gitmek ya da fabrikalarda işçilik yapmak zorunda kalmıştı.

Kapitalist ekonominin başlıca özelliği, ticaret ve sanayinin örgütlenmesinde sermayenin (kapital) en büyük rolü oynaması ve bütün iktisadî etkinliklerde kazanç (kâr) amacının güdülmesidir. Sermaye, bankaya yatırılan ve faiz getiren paradır. Daha genel anlamda, herhangi bir üretime katkıda bulunan bütün mallar sermayedir: toprak, fabrikalar, hizmetler (ticarî işletmeler, bankalar v.b.). Kazanç ise bu sermayenin işletilmesiyle sağlanan net kârdır.

Kapitalist bir devlette her birey bir işletme kurabilir; üretim araçları, üretime emeği geçen bütün insanların değil, bu işletmede hisse sahibi olan belli sayıda bağımsız kişinin ya da şirket halinde birleşmiş kişilerin malıdır. Devletin elinde bulunan kamu kesimine karşılık, özel teşebbüsün hüküm sürdüğü bu kesime «özel kesim» denilir.