Rusya'nın Sırbistan hamlesi

Fikret ERTAN

Kosova'nın bağımsızlığını, 10 Aralık tarihine kadar sonuçlandırılması gereken son müzakerelere kadar erteletmeyi başaran Rusya, bu arada Sırbistan ile olan ekonomik ilişkilerini daha da geliştirmek için önemli adımlar atıyor ve bu adımlar kabul görüyor. Rusya'nın bu adımları bazıları tarafından Kosova konusunda Sırbistan'a verdiği diplomatik ve siyasi desteğin normal karşılığı olarak görülürken, Sırp yetkililer bunu reddediyorlar elbette.
Ne var ki, buna rağmen Sırbistan'ın önümüzdeki günlerde özelleştireceği bazı kuruluşlarda Rusya'nın şansının herkesten fazla olduğu, bunun da söz konusu destek ile ilgili olduğu öne sürülüyor. Özelleştirilecek bu kuruluşların önde gelenleri arasında NIS adlı devlet enerji şirketi ile milli havayolları kuruluşu JAT bulunuyor. Bugünden söylendiğine göre, Rus dev petrol şirketi Lukoil'in NIS'i, Rus havayolları Aeroflot'un da JAT'ı devralacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Bu iki kuruluşun yanı sıra Sırbistan'ın en büyük bakır madeni olan RTB Bor'un da yeniden açılacak ihale sonucu Rusların eline geçeceği tahmin ediliyor. Esasen RTB Bor özelleştirmesinin ihalesi geçen mart ayında yapılmış; ama sonuçlandırılamamıştı. Bu ihaleye Rusya'nın en zengin işadamlarından Oleg Deripaska'ya ait metal devi Basic Elements adlı şirket de girmiş; ancak teklifi yetersiz ve düşük bulunduğu için ihale dışı bırakılmış, sonuçta ihale 400 milyon dolarla en yüksek teklifi veren Romen Cuprom'da kalmıştı.
Cuprom ise ihaleden sonra birtakım sendikal ihtilaflar yüzünden ihale bedelini karşılayamayacağını söyleyerek ihaleden çekilmişti. Bunun üzerine Sırp hükümeti, RTB Bor'u ikinci en iyi teklifi veren bir Sırp konsorsiyumuna vereceğini söylemiş; ama ihale de buna rağmen sonuçlandırılamamıştı. Sırp hükümeti bugünlerde ihalenin yenileneceğini söylüyor. Zaten Oleg Deripaska da geçen ay Sırbistan Başbakanı Voyislav Koştunitsa ve Başbakan Yardımcısı Bozidar Dyeliç ile hem bu konuyu hem de Sırbistan'a yapılacak Rus yatırımlarını baş başa görüşmüştü. Yeri gelmişken, Bozidar Dyeliç'in, Sırp hükümeti bünyesinde Rus yatırımlarını Sırbistan'a çekmek için yeni kurulan önemli bir çalışma grubunun başkanı olduğunu da burada belirtelim.
Bu gelişmelerden Oleg Deripaska'nın Basic Elements adlı dev şirketinin RTB Bor'da gözü olduğu ve yeni açılacak ihaleye gireceği ve sonuçta söz konusu bakır madenini ele geçireceği şimdiden az-çok anlaşılıyor. Zaten Basic Elements'in madencilik kolu olan SMR adlı şirketin CEO'su Geoffrey Cowley de kısa bir süre önce yaptığı açıklamada, ihaleye yeniden gireceklerini ve bu defa daha yüksek teklif vereceklerini açıklamış bulunuyor.
Deripaska'nın RTB Bor'a karşılık olarak bazı Sırp inşaat şirketlerine 2014 yılında yapılacak Soçi Olimpiyat tesislerinin bazı inşaat ihalelerini vermeyi düşündüğü de söyleniyor. Deripaska, Soçi Havaalanı ve olimpiyat köyünün inşaat ihalesini 1,5-2 milyar dolar arası bir bedelle kazanmıştı. Şimdi bu ihalenin bir kısmını Sırp inşaat şirketlerine vererek RTB Bor ihalesinde avantaj kazanmak istiyor şüphesiz. Bu da normal bir davranış; iş dünyası böyle dönüyor.
Kısacası, Rusya yatırımlarıyla Sırbistan'da kök salmak istiyor, bunun için hamleler yapıyor. Bunun başlıca sebebi de güney enerji koridoru dolayısıyla Sırbistan'ın öneminin nispeten artmış olması şüphesiz. Ayrıca, yapılacak yeni rafineriler dolayısıyla da Sırbistan, Rusya için cazip bir ülke de sayılır.
Bütün bunlar, Rusya'nın Avrupa enerji piyasasına hakim olmak için planladığı adımlardan bazıları bana göre. Sırbistan, Rusya için hem siyasi ve hem de ekonomik bakımlardan ihmal edilmemesi gereken bir ülke konumuna yükselmiş bulunuyor velhasıl.

Kaynak:Zaman Gazetesi