Tahran'da bu hafta içinde yapılan İkinci Hazar Zirvesi, tahmin edildiği gibi Hazar'ın hukuki statüsü konusunda herhangi bir mutabakat sağlanmadan daha çok genel ilkeler ve temenniler çerçevesinde sona erdi.
Bu temennilerin başında 5 Hazar ülkesi arasında yeni bir ekonomik teşkilat ya da birlik kurulması geliyor. İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'ın sürpriz teklifiyle gündeme gelen bu yeni teşkilat fikri, diğer ülkeler tarafından da kabul görmüş bulunuyor. Bu teşkilatın kurulması yönündeki ilk adım da önümüzdeki yıl Rusya'nın Astrakhan şehrinde yapılması karar altına alınan bir ekonomik konferans ile atılacak ve böylece Hazar ülkeleri, zaman içinde yeni bir bölgesel teşkilat çatısı altında bir araya gelecekler.
Zirvenin önemli gelişmelerinden birisi işte bu yeni teşkilat kararıydı. Bir başka önemli gelişme ise daha çok Amerika'ya dönük bir mesaj. Ortak bildiride 'Hazar Denizi'ne kıyısı bulunan 5 ülke, hiçbir zaman, karşı tarafa saldırmak için bu denizi kullanmayacak. Hiçbir ülke, başka bir ülkenin Hazar Denizi'ne kıyısı bulunan bir ülkeye saldırması için topraklarının kullanılmasına izin vermeyecek.' şeklinde ifade edilen bu mesajla, Amerika'nın Hazar ya da herhangi bir Hazar ülkesinden özellikle İran'a saldırmasının asla mümkün olmayacağı güçlü bir şekilde vurgulanıyor. Zirveden çıkan iki önemli mesajdan biri, yeni bir ekonomik teşkilat fikri, diğeri de Amerika'ya mesaj olurken Rusya ve İran'ın zirvenin gölgesinde enerjide yeni bir işbirliği imkânları arayışına girdikleri de bir başka önemli gelişme.
Dikkatlerden kaçan bu yeni arayış, Rusya ve İran'ın ikili ilişkiler konusunda zirve sırasında altına imza koydukları ortak bildiride kendisini belli ediyor. Bu konuda bildiride Rus şirketlerinin İran'daki petrol ve doğalgaz kaynakları(ki burada İran'ın dev Güney Fars doğalgaz yataklarına da atıf var)nın geliştirilmesine katılmaları temennisi yer alırken Rus ve İranlı petrol ve doğalgaz şirketlerinin İran doğalgazının üretim ve depolama tesislerinin kurulması ve İran doğalgazının ihraç için temini konularında işbirliği yapacakları ifade ediliyor.
Bildiride bu konu ele alınırken 'pazarlama politikası konusunda koordinasyonun sağlanacağı' şeklindeki atıf cümlesi Rus-İran doğalgaz işbirliğinin kilit konusu olacağa benziyor ve bu atıf hemen Rusya'nın doğalgaz karteli kurulması fikrini, Rusya'nın muhtemel kartele şimdiden İran'ı da dahil etmeye çalıştığını akla getiriyor. Bu konunun bir başka yönü de Rusya'nın enerji sektörü müeyyidelerle karşı karşıya olan İran ile yakınlaşarak İran enerji sektöründe söz sahibi olma planları şüphesiz. Hem bu ve hem İran'ı kartele dahil etme çabası şüphesiz Rusya bakımından yeni ve önemli bir enerji hamlesi anlamına geliyor.
Hazar'ın altından geçip Türkiye ve buradan da Avrupa'ya ulaşması uzun süredir söz konusu olan; ama özellikle Rusya ve İran'ın karşı çıkmaları sonucu bir türlü hayata geçirilme imkânı bulunamayan Trans-Hazar boru hatları konusu da son zirvede yine herhangi bir uzlaşma ya da anlaşmaya varılamadan belirsiz bir tarihe ertelenmiş bulunuyor.
Ancak bu konuda bazı yeni beyanların da yapıldığını ve bunların önemli olduğuna da burada işaret etmem gerekiyor. Mesela Kazak lider Nazarbayev'in 'boru hatları projelerinin sadece bu hatların denizaltı sahalarından geçeceği ülkeleri ilgilendirdiği, bu yüzden bu ülkelerin onaylarının projelerin gerçekleşmesi için yeterli olacağı' şeklindeki net ve açık beyanı. Esasen aynı görüş hem Azerbaycan tarafından destekleniyor. Ayrıca haberlerden Türkmenistan'ın da yeni lideri Berdimuhammedov ile birlikte bu görüşe yaklaşmakta olduğu anlaşılıyor.
Bugün için sadece beyan olarak ortaya çıkmış olsalar da hem bu gelişmeler hem de diğerleri çok önemli ve bilinmesi gereken gelişmeler velhasıl...
Bu temennilerin başında 5 Hazar ülkesi arasında yeni bir ekonomik teşkilat ya da birlik kurulması geliyor. İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'ın sürpriz teklifiyle gündeme gelen bu yeni teşkilat fikri, diğer ülkeler tarafından da kabul görmüş bulunuyor. Bu teşkilatın kurulması yönündeki ilk adım da önümüzdeki yıl Rusya'nın Astrakhan şehrinde yapılması karar altına alınan bir ekonomik konferans ile atılacak ve böylece Hazar ülkeleri, zaman içinde yeni bir bölgesel teşkilat çatısı altında bir araya gelecekler.
Zirvenin önemli gelişmelerinden birisi işte bu yeni teşkilat kararıydı. Bir başka önemli gelişme ise daha çok Amerika'ya dönük bir mesaj. Ortak bildiride 'Hazar Denizi'ne kıyısı bulunan 5 ülke, hiçbir zaman, karşı tarafa saldırmak için bu denizi kullanmayacak. Hiçbir ülke, başka bir ülkenin Hazar Denizi'ne kıyısı bulunan bir ülkeye saldırması için topraklarının kullanılmasına izin vermeyecek.' şeklinde ifade edilen bu mesajla, Amerika'nın Hazar ya da herhangi bir Hazar ülkesinden özellikle İran'a saldırmasının asla mümkün olmayacağı güçlü bir şekilde vurgulanıyor. Zirveden çıkan iki önemli mesajdan biri, yeni bir ekonomik teşkilat fikri, diğeri de Amerika'ya mesaj olurken Rusya ve İran'ın zirvenin gölgesinde enerjide yeni bir işbirliği imkânları arayışına girdikleri de bir başka önemli gelişme.
Dikkatlerden kaçan bu yeni arayış, Rusya ve İran'ın ikili ilişkiler konusunda zirve sırasında altına imza koydukları ortak bildiride kendisini belli ediyor. Bu konuda bildiride Rus şirketlerinin İran'daki petrol ve doğalgaz kaynakları(ki burada İran'ın dev Güney Fars doğalgaz yataklarına da atıf var)nın geliştirilmesine katılmaları temennisi yer alırken Rus ve İranlı petrol ve doğalgaz şirketlerinin İran doğalgazının üretim ve depolama tesislerinin kurulması ve İran doğalgazının ihraç için temini konularında işbirliği yapacakları ifade ediliyor.
Bildiride bu konu ele alınırken 'pazarlama politikası konusunda koordinasyonun sağlanacağı' şeklindeki atıf cümlesi Rus-İran doğalgaz işbirliğinin kilit konusu olacağa benziyor ve bu atıf hemen Rusya'nın doğalgaz karteli kurulması fikrini, Rusya'nın muhtemel kartele şimdiden İran'ı da dahil etmeye çalıştığını akla getiriyor. Bu konunun bir başka yönü de Rusya'nın enerji sektörü müeyyidelerle karşı karşıya olan İran ile yakınlaşarak İran enerji sektöründe söz sahibi olma planları şüphesiz. Hem bu ve hem İran'ı kartele dahil etme çabası şüphesiz Rusya bakımından yeni ve önemli bir enerji hamlesi anlamına geliyor.
Hazar'ın altından geçip Türkiye ve buradan da Avrupa'ya ulaşması uzun süredir söz konusu olan; ama özellikle Rusya ve İran'ın karşı çıkmaları sonucu bir türlü hayata geçirilme imkânı bulunamayan Trans-Hazar boru hatları konusu da son zirvede yine herhangi bir uzlaşma ya da anlaşmaya varılamadan belirsiz bir tarihe ertelenmiş bulunuyor.
Ancak bu konuda bazı yeni beyanların da yapıldığını ve bunların önemli olduğuna da burada işaret etmem gerekiyor. Mesela Kazak lider Nazarbayev'in 'boru hatları projelerinin sadece bu hatların denizaltı sahalarından geçeceği ülkeleri ilgilendirdiği, bu yüzden bu ülkelerin onaylarının projelerin gerçekleşmesi için yeterli olacağı' şeklindeki net ve açık beyanı. Esasen aynı görüş hem Azerbaycan tarafından destekleniyor. Ayrıca haberlerden Türkmenistan'ın da yeni lideri Berdimuhammedov ile birlikte bu görüşe yaklaşmakta olduğu anlaşılıyor.
Bugün için sadece beyan olarak ortaya çıkmış olsalar da hem bu gelişmeler hem de diğerleri çok önemli ve bilinmesi gereken gelişmeler velhasıl...
0 Yorum yapılmış.
Yorum Gönder
*Yorum yazma konusunda yardım almak için buraya tıklayınız.
*Yorum yaparken herhangi bir kişi veya kuruma hakaret unsurları içeren kelimeler kullanmayınız.